Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định Việt Nam là một nước sống về nông nghiệp. Nền kinh tế của ta lấy canh nông làm gốc. Do đó, Người luôn dành sự quan tâm đến phát triển nông nghiệp, nông thôn, nâng cao đời sống nhân dân và coi đó là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nông thôn mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới của huyện Kim Sơn đạt được nhiều kết quả, làm thay đổi diện mạo nông thôn.

Nhận thức vấn đề xây dựng nông thôn ở nước ta có ý nghĩa sống còn đối với sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục và an ninh, quốc phòng. Vì vậy, ngay sau khi cách mạng tháng Tám thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động phong trào “Xây dựng đời sống mới”. Đây cũng chính là tiền đề quan trọng và là nội hàm của xây dựng Nông thôn mới (NTM) hiện nay. Muốn xây dựng thành công NTM mỗi người phải tự xây dựng đời sống mới cho riêng mình, trên cơ sở đó góp phần xây dựng đời sống mới cho cả cộng đồng. Bác chỉ rõ: “Do nhiều người nhóm lại mà thành Làng, do nhiều Làng nhóm lại mà thành Nước. Nếu người này cũng xấu, người kia cũng xấu, thì thành Làng xấu, Nước hèn; nếu mỗi người tốt, thì Làng tốt, Nước mạnh. Người là gốc của Làng, Nước, nếu mỗi người cố gắng làm đúng đời sống mới thì Dân tộc nhất định phú cường”.

Bác nhấn mạnh: “Muốn tăng gia sản xuất, mọi người phải Cần, phải Kiệm. Không Cần, thì phí thời giờ nhiều mà sản xuất được ít. Không Kiệm thì làm được bao nhiêu, dùng hết bấy nhiêu, rút cục cũng như sản xuất được ít. Tăng gia sản xuất ích riêng cho mình mà cũng ích chung cho cả nước. Nếu không có tinh thần Liêm và Chính, nếu tham lam ích kỷ, thì không thể phát đạt việc tăng gia sản xuất. Vì vậy, tăng gia sản xuất và đời sống mới phải đi đôi với nhau, không thể lìa nhau”.

Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc xây dựng phẩm chất đạo đức, nhân cách và khả năng của người nông dân mới là vấn đề nòng cốt của xây dựng NTM. Trên cơ sở đó, người nông dân phải siêng năng, cần cù, hăng hái thi đua sản xuất và thực hành tiết kiệm, có tinh thần làm chủ, chủ động, sáng tạo trong lao động, sống có tinh thần, trách nhiệm, có tình, có nghĩa, luôn thương yêu, sẵn sàng “nhường cơm sẻ áo”... Về mặt kinh tế phải làm cho người dân nông thôn có đủ cơm ăn, áo mặc, được học hành đầy đủ, được chăm sóc sức khỏe, được chữa bệnh mỗi khi ốm đau. Về mặt đạo đức phải trên thuận, dưới hòa, không thiên tư, thiên ái, không tham lam, ích kỷ, không tư lợi dù là cây kim sợi chỉ của chung. Về tác phong, từ sinh hoạt đến làm việc, phải rõ ràng, công bằng, sòng phẳng, có kế hoạch, khoa học và gọn gàng, ngăn nắp.

Thấm nhuần tư tưởng, đạo đức và những lời dạy thiêng liêng của Người, Đảng và Nhà nước ta luôn giành sự quan tâm hàng đầu trong hoạch định cũng như thực thi chính sách về phát triển Nông nghiệp, Nông dân và Nông thôn. Ngày 5/8/2008, Hội nghị BCH TW Đảng khóa X đã ban hành Nghị quyết số 26 - NQ/TW về Nông nghiệp, Nông dân và Nông thôn. Tiếp đó, Thủ tướng Chính thủ đã bàn hành số 800/QĐ - TTg về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2010 - 2020 với mục tiêu chung: “Xây dựng nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.

Kim Sơn là huyện đồng bằng ven biển, có diện tích tự nhiên rộng, dân số đông phân bố dân cư không đồng đều, sản xuất chủ yếu là thuần nông. Sau 15 năm thực hiện phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng NTM” giai đoạn 2010-2020, 2020-2025, huyện Kim Sơn đã đạt những kết quả to lớn, toàn dân, toàn diện, mang tính lịch sử. Nhìn lại chặng đường thực hiện chương trình mục tiêu XDNTM, khi bắt đầu thực hiện chương trình huyện còn gặp nhiều khó khăn đó là: xuất phát điểm thấp, bình quân các xã mới chỉ đạt 4/19 tiêu chí trong Bộ tiêu chí Quốc gia về XDNTM. Thu nhập bình quân mới chỉ đạt 11,1 triệu đồng/người/năm (năm 2010); tỷ lệ hộ nghèo còn cao, với 16,46%. Một khó khăn dễ nhận thấy nữa là kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đồng bộ; kinh tế và tổ chức sản xuất có nhiều chuyển biến, nhưng chưa bền vững; nguồn lực đầu tư còn hạn chế...

Khó khăn là thế, song Kim Sơn đã nhận được sự quan tâm lãnh đạo của Trung ương, của các Bộ ngành và của tỉnh cùng với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các chính sách linh hoạt, phù hợp, sự tham gia chủ động, tích cực của người dân, các địa phương đã chủ động khắc phục khó khăn ban đầu để dần từng bước hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Và sau 11 năm thực hiện chương trình xây dựng NTM, Kim Sơn đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Hết năm 2022, 23/23 xã hoàn thành xây dựng NTM, Thị trấn Phát Diệm và Thị trấn Bình Minh đạt đô thị văn minh; xã Thượng Kiệm, Lưu Phương, Quang Thiện, Yên Lộc được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Có 33 khu dân cư đạt khu dân cư NTM kiểu mẫu. Kim Sơn đạt các tiêu chí huyện đạt chuẩn NTM.

Về vùng đất ven biển Kim Sơn hôm nay sẽ dễ dàng cảm nhận được sự đổi thay mạnh mẽ từ diện mạo nông thôn đến đời sống nhân dân. Đó chính là thành tựu từ sự chung sức đồng lòng của cấp ủy Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở và nhân dân trong xây dựng NTM.

Những năm trước đây về vùng biển Kim Sơn còn bắt gặp những tuyến đường lầy lội mỗi khi mưa đến, khói bụi mỗi khi nắng lên, nhưng giờ đây thay vào đó là những con đường bê tông, trải nhựa affa phẳng lì, ven đường là những hàng cây xanh, những thảm hoa, chậu hoa nối tiếp nhau tạo cho khung cảnh làng quê vừa yên bình, vừa hiện đại. Trong quá trình thực hiện tiêu chí giao thông ngay từ những ngày đầu triển khai đã diễn ra với khí thế sôi nổi ở từng thôn xóm, cùng với chính sách hỗ trợ xi măng của tỉnh, nhân dân đã tự nguyện hiến đất, phá bỏ tường bao, cây xanh và đóng góp tiền của, ngày công để làm đường giao thông. Tại mỗi thôn, xóm, mỗi địa phương đều phát động nhân dân trồng cây xanh, trồng hoa ven các trục đường tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp.

Các tuyến đường giao thông nông thôn được đầu tư xây dựng, nâng cấp

Hiện 5 tuyến đường do huyện quản lý với tổng chiều dài 34,106km, 100% tuyến đường đã được bê tông hóa, rải nhựa đạt tiêu chuẩn, phù hợp với quy hoạch đã được phê duyệt, đảm bảo các phương tiện đi lại tuận tiện và kết nối với trung tâm hành chính các xã, thị trấn; kết nối với mạng lưới giao thông của tỉnh. Đường làng, ngõ xóm phong quang sạch sẽ, các xã đã lắp đặt biển báo, chỉ dẫn giao thông, xây dựng rãnh thoát nước, vỉa hè, lắp đặt điện chiếu sáng; cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân đi lại, học tập, giao lưu, buôn bán...

Ứng dụng tiến bộ KHKT, công nghệ cao trong NTTS mang lại hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững

Kim Sơn đã chú trọng giải pháp thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, đời sống người dân, xem đây là yếu tố quyết định sự thành công trong xây dựng huyện đạt chuẩn NTM. Do vậy, những năm qua, huyện đã tập trung chỉ đạo các xã xây dựng các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung có quy mô lớn đáp ứng nhu cầu thị trường. Trồng trọt chuyển dịch theo hướng từ năng suất sang chất lượng, đặc sản, sản xuất theo hướng hữu cơ, hàng hóa để đáp ứng nhu cầu thị trường. Chăn nuôi nhỏ lẻ từng bước chuyển sang chăn nuôi tập trung theo hướng trang trại, gia trại và ứng dụng công nghệ tiên tiến hiện đại. Đặc biệt, khi thực hiện xây dựng NTM đã góp phần thúc đẩy NTTS của địa phương ngày càng phát triển, NTTS ứng dụng công nghệ cao, đã mang lại hiệu quả kinh tế. Các ngành nghề truyền thống chế biến các sản phẩm từ cói và bèo bồng được duy trì, may công nghiệp phát triển…đã góp phần nâng cao thu nhập, giải quyết việc làm cho nhân dân trên địa bàn. Nếu như năm 2010 thu nhập bình quân đầu người toàn huyện mới đạt 11,1 triệu đồng/người/năm, thì đến năm 2022 thu nhập bình quân toàn huyện ước đạt 57,2 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 3,42%.

Quan điểm xuyên suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quá trình xây dựng nông thôn nước ta là hướng tới mục tiêu cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; lấy văn hóa làm nền tảng tinh thần vì nó vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Xây dựng đời sống văn hóa của NTM cần gắn với cội nguồn mà nhân tố trung tâm là con người. Người chỉ rõ: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi. Văn hóa có liên lạc với chính trị rất mật thiết. Phải làm thế nào cho văn hóa vào sâu trong tâm lý của quốc dân, nghĩa là văn hóa phải sửa được tham nhũng, được lười biếng, phù hoa, xa xỉ. Văn hóa phải làm thế nào cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập, tư do. Đồng thời văn hóa phải làm thế nào cho quốc dân có tinh thần vì nước quên mình, vì lợi ích chung mà quên lợi ích riêng”.

Xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Do đó, huyện Kim Sơn thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Hiện trên địa bàn huyện có 137 câu lạc bộ, đội, nhóm văn nghệ, trong đó có 5 CLB nghệ thuật truyền thống; 100% các địa phương phát triển phong trào thể dục thể thao; 95% dân số được hưởng thụ và tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, trên 30% dân số tham gia luyện tập TDTT thường xuyên, qua đó, góp phần nâng cao đời sống nhân dân.

Các hoạt động văn hóa, văn nghệ được tổ chức góp phần nâng cao đời sống nhân dân

Trong lĩnh vực giáo dục, thời gian qua, huyện Kim Sơn cũng đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Theo đó, huyện đã đẩy mạnh công tác xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia ở các cấp học, bậc học. Chất lượng giáo dục, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS, THPT của huyện luôn xếp ở thứ hạng cao trong tỉnh. Các nhà trường đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học, tích cực đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, 100% các trường có phòng máy tính để dạy và học môn tin học. Đến nay, toàn huyện có 100% số xã đã hoàn thành chương trình phổ cập giáo dục, xóa mù chữ; duy trì đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi; đạt chuẩn PCGD Tiểu học mức độ 3, THCS mức độ 3. Toàn huyện có 78/78 trường học đạt chuẩn quốc gia, đạt tỉ lệ 100% tăng 38,3% so năm 2011.    

Các trường học được đầu tư xây dựng hiện đại, khang trang

Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời thường xuyên quan tâm đến vấn đề trồng cây và bảo vệ môi trường sinh thái. Năm 1947, khi nước nhà mới giành độc lập, trong tác phẩm “Đời sống mới” (bút danh Tân Sinh), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu hai phương diện của môi trường là môi trường tự nhiên và môi trường xã hội. Về môi trường tự nhiên, Người viết: “về vệ sinh, đường xá phải sạch sẽ. Ao tắm giặt, giếng nước uống phải phân biệt và chăm sóc cẩn thận. Những ao hồ không cần thì lấp đi, cho đỡ muỗi.”Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi vấn đề giữ gìn vệ sinh môi trường là một trong những công việc quan trọng nhất trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. Người đã đưa “vệ sinh phòng bệnh” vào nội dung của phong trào thi đua yêu nước, Người khởi xướng phong trào “Vệ sinh yêu nước” và được nhân dân nhiệt tình hưởng ứng tạo thành một phong trào thi đua sôi nổi, rộng khắp.

Thực hiện lời dạy của Bác, thời gian qua cấp ủy Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở đã triển khai nhiều giải pháp thực hiện, trong đó chú trọng xây dựng đề án thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt; triển khai thực hiện tốt việc thành lập tổ thu gom rác thải và tổ chức có hiệu quả việc thu gom rác thải thường xuyên và chuyển đi xử lý theo quy định. Điểm nhấn trong việc thực hiện tiêu chí môi trường là việc triển khai thực hiện kế hoạch 64/KH-HU của Huyện ủy về việc “Triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm xây dựng huyện đạt chuẩn nông thôn mới; phát động phong trào bảo vệ, giữ gìn vệ sinh và cải tạo cảnh quan môi trường”, kế hoạch 155/KH-UBND của UBND huyện về việc tổ chức Lễ phát động phong trào thi đua “Ngày thứ Bảy xanh, Ngày Chủ nhật sạch” đã đem lại hiệu quả rõ rệt, có sự chuyển biến về nhận thức trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân trong việc chung tay bảo vệ môi trường, tạo cảnh quan môi trường sáng, xanh, sạch, đẹp, góp phần đạt tiêu chí môi trường huyện đạt chuẩn NTM. 100% các khu dân cư có tổ thu gom rác thải để vận chuyển đi xử lý theo quy định. 100% các hộ, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đã ký cam kết bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm. Môi trường nông thôn được đảm bảo, không khí trong lành, người dân các miền quê hài lòng với chương trình xây dựng NTM.

“Ngày thứ Bảy xanh, Ngày Chủ nhật sạch” tại xã Chất Bình

Chương trình xây dựng Nông thôn mới đã làm thay đổi nhận thức của đa số người dân, lôi cuốn họ vào xây dựng NTM. Từ chỗ số đông còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào đầu tư của Nhà nước đã chuyển sang chủ động, tự tin tham gia tích cực vào xây dựng NTM. Xây dựng NTM đã trở thành phong trào sôi nổi. Hơn nữa, đã hình thành Bộ máy chỉ đạo và tham mưu giúp việc đồng bộ từ huyện tới cơ sở, hoạt động ngày càng chuyên nghiệp, là nòng cốt tổ chức thực hiện Chương trình với hiệu quả cao, chất lượng. Đội ngũ cán bộ vận hành Chương trình, đặc biệt là đội ngũ cán bộ cơ sở đã có tiến bộ rõ rệt, nhận thức đầy đủ hơn  và chỉ đạo chương trình có hiệu quả hơn, nhất là trong việc xây dựng dự án, vận động quần chúng và tổ chức, thực hiện dự án, thực hành dân chủ ở nông thôn.

Những thành tựu quan trọng trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Kim Sơn đã góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, ổn định đời sống nhân dân. Đây là những tiền đề quan trọng để hướng tới mục tiêu xây dựng “Nông nghiệp thịnh vượng, Nông dân giàu có, Nông thôn văn minh, hiện đại” và là minh chứng sống động làm thất bại các luận xuyên tạc của các thế lực thù địch về công cuộc xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam. Tuy còn những hạn chế, bất cập trong quá trình xây dựng nông thôn mới như: sự phát triển từ cơ sở hạ tầng kỹ thuật đến đời sống văn hóa, tinh thần của người dân ở các địa phương còn khoảng cách; thu nhập của một bộ phận nông dân còn thấp và bấp bênh; môi trường sống ở nông thôn còn ô nhiễm; văn hóa nông thôn và một số giá trị truyền thống có nguy cơ mai một,…nhưng những thành tựu đạt được trong xây dựng nông thôn mới dưới sự lãnh đạo của Đảng trong những năm qua là cơ bản, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống nông dân, làm cho diện mạo nông thôn ngày càng thay đổi, đáp ứng ước nguyện của Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống nông dân, làm cho người nông dân ấm no, hạnh phúc.

                                                                                      Ngọc Sơn