Từ đường 10 cũ (nay là đường ĐT 481) đi lên phía bắc, Đình Thượng, làng Tuy Lộc nằm gọn mình trong xóm 12 xã Yên Lộc, cách trục đường làng chưa đầy 100m. Đình được bao bọc, che chở bởi cây đa đã có hàng trăm tuổi. Làng Tuy Lộc là mảnh đất giầu truyền thống cách mạng, mang trong mình bao nhiêu ân tình sâu nặng và cũng chính nơi đây đã diễn ra nhiều sự kiện chính trị trọng đại của quê hương Kim Sơn.

Trước cách mạng tháng 8 năm 1945, mặc dù chịu cảnh hà khắc của chế độ thực dân phong kiến song những người dân làng Tuy Lộc đều chung chí hướng như những người con Kim Sơn. Là con cháu của những người trực tiếp đi khai hoang mở đât, họ luôn khát khao cuộc sống hòa bình và dũng cảm bảo vệ đến cùng mảnh đất mà họ đã đổ mồ hôi, công sức để tạo dựng. 

Khắc ghi lời dạy của CHủ tịch Hồ Chí Minh khi Người về thăm Kim Sơn ngày 13/01/1946, Người đã dạy “Nước không được độc lập thì tôn giáo không được tự do nên chúng ta phải làm cho nước độc lập đã, phải tiến hành mấy nhiệm vụ cấp bách: chống giặc ngoại xâm, trừ giặc dốt, trừ giặc đói”. Từ lời dạy của Người, một không khí yêu nước trào dâng ở Kim Sơn. Cuối năm 1946 một số quần chúng ưu tú đầu tiên ở Kim Sơn được kết nạp vào Đảng. Tuy vậy, tình hình chính trị diễn biến hết sức phức tạp. Trước yêu cầu đòi hỏi, trên cơ sở chỉ đạo của Tỉnh ủy Ninh Bình, ngày 6/6/1947, một sự kiện trọng đại mang tính bước ngoặt lịch sử của Kim Sơn đó là việc tổ chức Hội nghị thành lập Đảng bộ huyện Kim Sơn. Hội nghị được tổ chức tại đình Tuy Lộc, xã Yên Lộc. Đồng chí Nguyễn Ngọc Ái - ủy viên Ban thường vụ Tỉnh ủy thay mặt Tỉnh ủy Ninh Bình công bố Đảng bộ huyện Kim Sơn được thành lập gồm 21 đảng viên và chỉ định đồng chí Mai Văn Tiệm là Bí thư Huyện ủy lâm thời. Ban Chấp hành Đảng bộ gồm 6 đồng chí là đồng chí Mai Văn Tiệm, đồng chí Hoàng Linh, đồng chí Nguyễn Ngọc Can, Chu Văn Tân, đồng chí Bảo và đồng chí Thu Văn. 

Đảng bộ huyện được thành lập, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển của địa phương. Và cũng từ đây, phong trào cách mạng ở Kim Sơn có sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng bộ huyện - nhân tố có tính quyết định mọi thắng lợi trong 72 năm qua. 

Trong 2 cuộc kháng chiến của dân tộc, mặc dù kẻ địch thâm độc, tàn bạo, song không làm nản lòng, nhụt ý chí đấu tranh cách mạng của những người con làng Tuy Lộc. Thời kỳ kháng chiến chống Pháp nhà nào cũng có người tham gia cách mạng, trong kháng chiến chống Mỹ gần như 100% thanh niên lên đường tòng quân, nhiều gia đình có 2 con, 3 con, thậm chí có nhà có 1 con độc nhất cũng đăng ký tòng quân. Hòa bình lập lại, 72 người con làng Tuy Lộc đã anh dũng chiến đấu hy sinh, có 2 mẹ được công nhận mẹ Việt Nam anh hùng, có 1 du kích Phạm Vơn giật địa lôi giệt 8 tên giặc, phá hủy 1 trung liên (đã được ghi danh trong cuốn lịch sử đảng bộ huyện Kim Sơn). Trong suốt thời kỳ khó khăn với phong trào “mỗi người làm việc bằng hai”, những người con Tuy Lộc đã đóng góp vượt mức quân lương, chi viện sức người, sức của, chia lửa với chiến trường, góp phần không nhỏ vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc của quê hương đất nước. Nhiều gia đình được tặng thưởng các huân, huy chương, bằng khen các loại. 

Trong công cuộc xây dựng quê hương đất nước, những người con làng Tuy Lộc tiếp tục phát huy truyền thống của quê hương, cần cù, chịu khó, tích cực tham gia lao động sản xuất xây dựng quê hương ngày càng đổi mới và phát triển, xứng tầm với mảnh đất mang nhiều ý nghĩa lịch sử này. Cùng với việc phát triển kinh tế, xây dựng bộ mặt nông thôn mới, nhân dân làng Tuy Lộc trước đây, nay là xã Yên Lộc thường xuyên tu sửa, gìn giữ đình làng để di tích lịch sử luôn còn mãi với thời gian.

Dù thời gian có đổi thay, song dấu tích, cái nôi của sự ra đời Đảng bộ huyện luôn được những người con Kim Sơn nói chung, người dân làng Tuy Lộc nói riêng gìn giữ và bảo vệ - và đây sẽ mãi mãi là một di tích lịch sử cách mạng tiêu biểu của lịch sử Đảng bộ huyện Kim Sơn, là nơi đón du khách khi về vùng đất Kim Sơn du lịch tâm linh./.

                                                                                                Phạm Văn Sang - Trưởng Phòng VHTT huyện