Nằm trong chuỗi các hoạt động hướng tới kỷ niệm 190 năm thành lập huyện ( 5/4/1829-5/4/2019), 65 năm giải phóng huyện Kim Sơn (30/6/1954-30/6/2019). Từ ngày 31/1 – 7/2/2019 (tức từ ngày 26/12 âm lịch đến hết mùng 3 tết) sẽ diễn ra triển lãm Mỹ thuật và Nhiếp ảnh với chủ đề “Đất và Người Kim Sơn”; Gắn biển cầu Ngói di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, địa điểm tổ chức tại Cầu Ngói Phát Diệm.

Sáng 9/1, UBND huyện tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh đối với Cầu Ngói Phát Diệm. Dự buổi lễ có các đồng chí: Hoàng Văn Phương, Phó Chủ tịch UBND huyện; Nguyễn Cao Tấn, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh; đại diện các phòng, ban của huyện; lãnh đạo cùng đông đảo cán bộ, nhân dân thị trấn Phát Diệm.

Thời gian này, huyện Kim Sơn đã và đang đẩy mạnh các hoạt động, các phong trào hướng tới kỷ niệm 190 năm thành lập huyện (05/4/1829 – 05/4/2018), 65 năm giải phóng huyện Kim Sơn (30/61954 – 30/6/2019) gắn với kỷ niệm các ngày lễ lớn của quê hương, đất nước, tạo không khí vui tươi, phấn khởi trong các tầng lớp nhân dân.

Sự tích thành Kim Sơn năm Minh Mạng thứ Mười Kỷ Sửu 1829 do cụ Vũ Thiện Sủng xã Kim Chính sưu tầm và biên tập.

Vừa qua, huyên Kim Sơn khai giảng lớp Truyền dạy Ca Trù tại Đền thờ Doanh điền sứ tướng công Nguyễn Công Trứ. Đây là một trong chuỗi các hoạt động hướng tới kỷ niệm 190 năm thành lập huyện (5/4/1829 - 5/4/2019) và tri ân công lao của nhà Doanh điền sứ uy viễn tướng công Nguyễn Công Trứ đối với công cuộc khẩn hoang thành lập huyện.

Vào những thập niên cuối thế kỷ XVIII, Nghi Xuân được coi là nơi hội tụ những tinh hoa văn hóa tiêu biểu của đất Hồng Lam. Nếu làng Tiên Điền là nơi đã thai nghén, nuôi dưỡng bậc công thần đệ nhất quốc văn Đại thi hào Nguyễn Du - Danh nhân văn hóa thế giới, chàng nho sinh với tư tưởng “ Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài” xuyên suốt kiệt tác Truyện Kiều bất hủ thì chỉ cách một dải ruộng là làng Uy Viễn, có một người sống cùng thời với Nguyễn Du, cũng “ Văn chương nết đất, thông minh tính trời”, bậc văn võ toàn tài, anh hùng tuyệt thế, công trạng đầy trong bốn cõi, thanh danh để lại muôn đời, đó là Uy viễn tướng công Nguyễn Công Trứ(1778-1858).

Những năm đầu thế kỷ XIX, khi cuộc khởi nghĩa nông dân do Phan Bá Vành 1827 chủ xướng nổi lên chống lại triều đình; năm 1827 nhà Nguyễn cử Nguyễn Công Trứ cầm quân đi đánh dẹp. Nguyễn Công Trứ (1778-1858) “ dẹp loạn” xong, ông bắt tay ngay vào công cuộc khai hoang lân biển.

Trong số những câu chuyện vừa sưu tầm, Giang Đình xin chọn lọc biên soạn và đưa vào tập sách 17 giai thoại tiêu biểu,với mong muốn dựng lên một chân dung cụ Thượng Uy Viễn - Nguyễn Công Trứ qua cái nhìn “dân gian” .

Kim Sơn-“Núi vàng”, tên gọi được gắn liền với sự nghiệp khai hoang mở đất của Doanh điền Sứ - Tướng công Nguyễn Công Trứ. 190 năm, kể từ ngày thành lập huyện (1829) đến nay, các thế hệ người dân Kim Sơn luôn luôn ghi nhớ và tri ân công lao to lớn của Ông cùng các Chiêu, Nguyên, Thứ mộ. Công tích, cuộc đời và tên tuổi của Ông mãi mãi còn đó với thời gian.

Nguyễn Công Trứ người làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh, tên tục là Củng, tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu là Hy Văn. Ông sinh ngày 01 tháng 11 năm Mậu Tuất, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 39, tức ngày 19 tháng 12 năm 1778. Cha là Nguyễn Công Tấn, đậu Cử nhân năm 24 tuổi, làm giáo thụ phủ Anh Sơn, Nghệ An, sau thăng làm tri huyện Quỳnh Côi, rồi tri phủ Tiên Hưng, Thái Bình.

Kỷ niệm 160 năm ngày mất Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ, hướng tới kỷ niệm 190 năm thành lập huyện Kim Sơn, trong 3 ngày từ 18-20/12 tại đền thờ Tướng công Nguyễn Công Trứ, xã Quang Thiện đã diễn ra Lễ hội cổ truyền đền Nguyễn Công Trứ năm 2018.

Qua sưu tầm, nghiên cứu tài liệu, tổ chức Hội thảo khoa học, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đã xác định ngày 5/4/1829 là ngày thành lập huyện Kim Sơn.